Jedną z istotnych decyzji podejmowanych przez spadkodawcę podczas planowania dziedziczenia firmy rodzinnej powinien być wybór pomiędzy sporządzeniem testamentu a pozostawieniem określenia zasad dziedziczenia kodeksowi cywilnemu. Rozwiązania ustawowe nie zawsze odpowiadają ostatniej woli testatora, dlatego najlepszym początkiem planowania sukcesji jest właśnie decyzja o sporządzeniu aktu ostatniej woli.
Podsumowanie
- Testament sporządzony w formie notarialnej jest najlepszym rozwiązaniem dla planowania sukcesji.
- Każdy testament można w dowolnej chwili i formie odwołać lub zmienić.
- Pominiecie najbliższych członków rodziny, którzy byliby uprawnieni do dziedziczenia ustawowego umożliwia im wystąpienie z roszczeniem o zachowek.
Wybór testamentu
Wśród rodzajów testamentów wymienionych przez kodeks cywilny, dla planowania rozwiązań sukcesyjnych, liczą się w zasadzie dwa: notarialny i odręczny (holograficzny). Forma odręczna może zostać sporządzona w dowolnym miejscu i czasie i wywołuje skutki jeśli została opatrzona datą i własnoręcznym podpisem. Forma notarialna wymaga wizyty w kancelarii notarialnej. Zaletami aktu sporządzonego w takiej formie jest niewątpliwie możliwość ustanowienia zapisu windykacyjnego, który umożliwia zapisanie spadkobiercy konkretnego składnika majątku (np. udziału w spółce) oraz fakt przechowywania przez notariusza testamentu w swojej kancelarii i możliwość bezpłatnego wpisania go do specjalnego rejestru, co w znaczny sposób ułatwia odnalezienie dokumentu.
Testament allograficzny oraz ustny nie wydają się być najbardziej przystępną formą dla strukturyzacji procesu sukcesji.
Treść testamentu
Nie jest konieczne, aby spadkodawca wymieniał w treści testamentu wszystkie składniki swojego majątku i przyporządkowywał je do poszczególnych spadkodawców. Każda z osób powołanych do spadku dziedziczy zgodnie z udziałami przewidzianymi w testamencie (np. osoba A w ½, osoba B w ¼, osoba C w ¼), jeśli takowe udziały nie zostały wyszczególnione to powołani do spadku będą dziedziczyć w częściach równych. Jeśli testatorowi zależy na sprawnym przekazaniu konkretnego przedmiotu bądź prawa powinien zdecydować się na zapis windykacyjny. Każdy testament można w dowolnej chwili i formie odwołać lub zmienić – dla zachowania ostatniej woli spadkobiercy ważne jest, aby poinformować o tej zmianie osoby godne zaufania. Dokonanie tego przed notariuszem i wpis nowego testamentu do rejestru są najmniej ryzykowne dla skutecznego spełnienia woli testatora.
Planowanie sukcesji z pewnością należy zacząć od sporządzenia testamentu. Testament notarialny jest najlepszą formą ukształtowania procesu sukcesji rodzinnej, zapewniającą dokładność i minimalizującą ryzyko, co jest korzystne zarówno dla spadkodawców, jak i funkcjonowania firmy rodzinnej.
