Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z różnych względów mogą rozważać przekazanie swojej firmy innej osobie np. poprzez jego sprzedaż albo darowiznę. Warto wiedzieć, że nie zawsze decyzję o zbyciu przedsiębiorstwa można podjąć samodzielnie.
Podsumowanie
- Zbycie przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków wymaga zgody drugiego małżonka.
- Zgoda na zbycie firmy stanowiącej majątek wspólny jest wymagana niezależnie od tego, czy drugi z małżonków jest osobiście zaangażowany we wspólny biznes.
Przedsiębiorstwo jako składnik majątku małżonków
Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami co do zasady powstaje ustrój wspólności majątkowej (o ile przed zawarciem małżeństwa nie zawrą intercyzy, czyli umowy, w której inaczej uregulują tę kwestię). Wspólność majątkowa oznacza, że zasadniczo przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa stanowią majątek wspólny. Przedmioty nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Przedsiębiorstwo jako zespół składników majątkowych i niemajątkowych, służących do prowadzenia działalności gospodarczej, może być składnikiem zarówno majątku wspólnego małżonków, jak i majątku osobistego każdego z nich. Przynależność przedsiębiorstwa do określonej masy majątkowej ma znaczenie szczególnie wówczas, gdy ma ono zostać zbyte np. w drodze sprzedaży lub darowizny na rzecz osoby trzeciej.
Przedsiębiorstwo w majątku wspólnym małżonków
Przedsiębiorstwo może stanowić składnik majątku wspólnego małżonków w szczególności wówczas, gdy zostało utworzone w trakcie trwania małżeństwa ze składników wchodzących w skład majątku wspólnego albo gdy zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa w zamian za składniki majątku wspólnego. Przedsiębiorstwo nabyte w drodze dziedziczenia przez jednego z małżonków również może stać się składnikiem majątku wspólnego małżonków w przypadku, gdy spadkodawca lub darczyńca postanowił, że ma ono trafić do ich majątku wspólnego.
Jeżeli przedsiębiorstwo stanowi majątek wspólny małżonków, zgodnie z przepisami, jego zbycie (np. sprzedaż, darowizna, wniesienie w formie wkładu niepieniężnego do spółki) wymaga zgody drugiego małżonka. Nie ma przy tym znaczenia, czy małżonek ten jest w ogóle zaangażowany w działalność przedsiębiorstwa. Szczególnie w wypadku, gdy tylko jeden z małżonków prowadzi przedsiębiorstwo, konieczność uzyskania zgody drugiego małżonka na jego zbycie bywa dla przedsiębiorców zaskoczeniem. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy małżonkowie faktycznie nie są już razem, ale formalnie nadal pozostają w związku małżeńskim i przedsiębiorstwo nadal wchodzi w skład ich majątku wspólnego – wówczas również zgoda małżonka na zbycie firmy jest wymagana, nawet jeśli jej uzyskanie może okazać się problematyczne.
Przedsiębiorstwo w majątku osobistym małżonków
Przedsiębiorstwo będzie stanowić składnik majątku osobistego jednego z małżonków w szczególności wówczas, gdy zostało utworzone przed powstaniem między małżonkami wspólności majątkowej (np. przed zawarciem małżeństwa) lub ze składników majątkowych wchodzących w skład majątku osobistego małżonka. Do majątku osobistego małżonka będzie wchodzić również przedsiębiorstwo nabyte przez niego w drodze darowizny lub spadkobrania (o ile spadkodawca lub darczyńca nie postanowił, że darowizna jest dokonywana na rzecz obojga małżonków do ich majątku wspólnego). W przypadku gdy przedsiębiorstwo stanowi składnik majątku osobistego jednego z małżonków, zgoda drugiego małżonka na jego zbycie nie jest wymagana.
Zbycie przedsiębiorstwa – brak zgody małżonka
Jeżeli zbycie przedsiębiorstwa dokonywane jest na podstawie umowy (np. umowy sprzedaży, umowy darowizny) zawartej bez zgody drugiego małżonka, małżonek ten może taką umowę potwierdzić. Do momentu potwierdzenia umowa nie wywołuje skutków prawnych. Jeżeli małżonek potwierdzi umowę, staje się ona w pełni skuteczna od momentu jej zawarcia. Jeśli natomiast odmówi jej potwierdzenia albo nie dokona takiego potwierdzenia w terminie wyznaczonym przez drugą stronę umowy, umowa taka jest od początku nieważna.
Planując zbycie przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego warto pamiętać o konieczności uzyskania zgody małżonka na dokonanie tej czynności. Brak zgody małżonka może zablokować skuteczne przekazanie firmy osobom trzecim.
