W praktyce firm prowadzących działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej zdarza się, że do dziedziczenia dochodzi w sposób nagły i niezaplanowany. W szczególności może się okazać, że zmarły przedsiębiorca nie zdążył ustanowić zarządcy sukcesyjnego.
Podsumowanie
- Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego jest możliwe zarówno za życia przedsiębiorcy jak i po jego śmierci.
- Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy jest możliwe jedynie w terminie dwóch miesięcy od daty śmierci przedsiębiorcy.
- Powołanie zarządu po śmierci przedsiębiorcy wymaga zgód spadkobierców posiadających co najmniej 85% udziału w przedsiębiorstwie, wyrażonych w formie aktu notarialnego oraz wpisu do CEIDG.
Zarząd sukcesyjny to ciągłość decyzyjna w przedsiębiorstwie
Zarząd sukcesyjny zapewnia ciągłość decyzyjną w przedsiębiorstwie, nawet w przypadku, gdy spadkobierców – potencjalnych właścicieli, jest wielu. Zarządca posiada bowiem uprawnienie do zarządzania i administrowania firmą od śmierci przedsiębiorcy do zakończenia postępowania spadkowego. Dlatego wielu przedsiębiorców decyduje się na wskazanie zarządcy sukcesyjnego za życia; pozwala to zapobiec chaosowi decyzyjnemu w trakcie procesu dziedziczenia.
Zasady powołania zarządcy sukcesyjnego: zasady, terminy, oświadczenia spadkobierców
Jeżeli przedsiębiorca z jakichkolwiek przyczyn nie powołał zarządcy sukcesyjnego, mogą to zrobić jego spadkobiercy, jednak wyłącznie w terminie dwóch miesięcy od daty śmierci przedsiębiorcy. Osobami uprawnionymi do powołania zarządcy są: małżonek, jeśli przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobiercy dziedziczący z ustawy lub testamentu, którzy przyjęli spadek, oraz zapisobierca windykacyjny, który przyjął ów zapis, o ile również jemu przysługuje udział w przedsiębiorstwie. Jeżeli natomiast zostało już wydane prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub został zarejestrowany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, decyzję w zakresie wyboru zarządcy mogą podjąć wyłącznie osoby wskazane jako właściciele przedsiębiorstwa. Może wszak okazać się, że w wyniku działu spadku przedsiębiorstwo przypadnie tylko jednemu lub części spadkobierców, podczas gdy pozostali otrzymają spłatę lub inne składniki majątku spadkodawcy.
Powołanie zarządcy wymaga zgody spadkobierców (lub właścicieli przedsiębiorstwa) posiadających łącznie co najmniej 85% udziału w przedsiębiorstwie. Jeżeli osobami uprawnionymi do powołania zarządcy są dzieci lub osoby ubezwłasnowolnione oraz ich rodzice lub opiekunowie, złożenie oświadczeń w przedmiocie powołania zarządcy nie wymaga zgody sądu opiekuńczego. Ustawa wyłącza w tym zakresie reguły ogólne, zgodnie z którymi czynność prawna między dzieckiem lub osobą ubezwłasnowolnioną a ich opiekunem prawnym wymaga zgody sądu opiekuńczego.
Oświadczenia osób uprawnionych muszą zostać dokonane w formie aktu notarialnego. W trakcie czynności notarialnych spadkobiercy lub właściciele przedsiębiorstwa składają pod rygorem odpowiedzialności karnej oświadczenia dotyczące istnienia lub nieistnienia osób, które wyłączałyby ich od dziedziczenia lub dziedziczyły wraz z nimi oraz o znanych sobie testamentach spadkodawcy lub ich braku. Również sam zarządca sukcesyjny składa przed notariuszem określone oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej; dotyczą one braku orzeczenia wobec niego prawomocnego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, w tym o profilu podobnym do działalności prowadzonej w ramach przedsiębiorstwa w spadku. Zarządca sukcesyjny powołany po śmierci przedsiębiorcy może rozpocząć wykonywanie swoich zadań od momentu wpisu do CEIDG. Obowiązek złożenia wniosku o wpis ciąży na notariuszu, który powinien dokonać zgłoszenia niezwłocznie po ustanowieniu zarządcy, nie później jednak niż w następnym dniu roboczym.
Zarząd sukcesyjny jest bardzo przydatną instytucją prawną, umożliwiającą zachowanie ciągłości i integralności przedsiębiorstwa w okresie bezpośrednio następującym po śmierci przedsiębiorcy. Powołanie zarządcy sukcesyjnego jest przy tym możliwe zarówno za życia przedsiębiorcy jak i po jego śmierci.
