Jednoosobowa działalność gospodarcza – jedna z najpopularniejszych form prowadzenia działalności – jest ściśle związana z osobą przedsiębiorcy. Czy zatem działalność gospodarcza może trwać dłużej niż życie prowadzącego ją przedsiębiorcy?
Podsumowanie
- Przedsiębiorstwo może funkcjonować nawet po śmierci przedsiębiorcy.
- Rolą zarządu sukcesyjnego jest opiekowanie się przedsiębiorstwem w spadku i administrowanie nim.
Przedsiębiorca a przedsiębiorstwo
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Natomiast przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo może być przedmiotem czynności prawnej, co wynika bezpośrednio z przepisu art. 552 ustawy Kodeks cywilny, który wskazuje, że co do zasady czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. Oznacza to, iż przedsiębiorstwo, przykładowo, może zostać sprzedane. Prowadzi to do następującego wniosku – przedsiębiorstwo w pewnym stopniu jest tworem niezależnym i może zostać oderwane od samego przedsiębiorcy.
Bariera (nie) do pokonania: śmierć osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą
Śmierć osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą oznacza śmierć przedsiębiorcy. Nasuwa się zatem pytanie: co dzieje się z przedsiębiorstwem zmarłego przedsiębiorcy? Zniknięcie przedsiębiorstwa z rynku z dnia na dzień niewątpliwie jest niepożądanym zjawiskiem, w szczególności na płaszczyźnie stosunków z kontrahentami czy sferą pracowniczą.
Życia przedsiębiorcy nie można przedłużyć, czy można jednak utrzymać „przy życiu” jego przedsiębiorstwo?
Stabilna przyszłość: zarząd sukcesyjny jako sposób na przetrwanie przedsiębiorstwa
W 2018 roku ustawodawca wprowadził do polskiego systemu prawnego instytucję zarządu sukcesyjnego. Zarząd sukcesyjny służy zapewnieniu przetrwania przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy . Tym sposobem możliwe stało się przedłużenie życia przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy, a nawet kontynuowanie działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, które w chwili śmierci przedsiębiorcy stanowiły jego mienie. Rolą zarządu sukcesyjnego jest opiekowanie się przedsiębiorstwem zmarłego przedsiębiorcy do chwili uregulowania sytuacji spadku lub upływu określonego czasu. W tym celu zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Przede wszystkim chodzi o prawa i obowiązki przedsiębiorcy związane z zobowiązaniami umownymi czy instytucjami państwowymi, a także stosunkami pracowniczymi. Zarządca sukcesyjny, od chwili śmierci przedsiębiorcy, wykonuje również prawa i obowiązki pracodawcy względem pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie.
Zarząd sukcesyjny w pigułce
- Ustanowienie zarządu sukcesyjnego.
Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane jest powołanie zarządcy sukcesyjnego i wyrażenie przez tą osobę zgody na pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego, a także dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego. - Uprawnienia zarządu sukcesyjnego:
– działanie we własnym imieniu, na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku,
– zarządca sukcesyjny może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych w tych sprawach,
– dokonywanie czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku,
– dokonywanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – za zezwoleniem sądu. - Odpowiedzialność zarządcy sukcesyjnego
Co do zasady zarządca sukcesyjny nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku solidarną odpowiedzialność ponoszą właściciele przedsiębiorstwa w spadku. Natomiast zarządca sukcesyjny ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków.
Wprowadzenie instytucji zarządu sukcesyjnego do polskiego porządku prawnego pozwala utrzymać „przy życiu” przedsiębiorstwo po śmierci przedsiębiorcy. Dzięki takiemu zabiegowi zagwarantowano możliwość kontynuowania działalności gospodarczej z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy.
