Wielu przedsiębiorców, którzy rozpoczynali prowadzenie biznesu po roku 1989, jest dziś gotowych na przekazanie sterów swojej firmy kolejnemu pokoleniu. Znalezienie odpowiedniego sukcesora, który będzie chętny i zdolny do przejęcia rodzinnego biznesu i zarządzania nim to jednak tylko część sukcesu – następcę trzeba bowiem właściwie przygotować do nowej roli.
Podsumowanie
- Odpowiednio wczesne zaangażowanie sukcesora w działalność firmy rodzinnej może pomóc w przygotowaniu go do przejęcia ról w firmie.
- W roli sukcesorów firmy rodzinnej najczęściej widziane są dzieci, jednakże nie zawsze są one chętne i gotowe do prowadzenia biznesu – wówczas sukcesorów trzeba poszukiwać wśród dalszej rodziny, rozważyć wprowadzenie do firmy zewnętrznego zarządu lub sprzedaż biznesu.
Pierwsze doświadczenia w firmie rodzinnej
Przygotowanie następców do sukcesji może rozpocząć się już na wiele lat przed ostatecznym wyborem sukcesora i przekazaniem mu zarządzania firmą. Często przyszły sukcesor ma szansę dorastać razem z rodzinnym biznesem – dzieje się tak w szczególności wtedy, gdy należy on do najbliższej rodziny właściciela firmy. W takiej sytuacji naturalnym jest, że to właśnie firma rodzinna staje się miejscem zdobywania pierwszych doświadczeń zawodowych, czy to w trakcie wakacji, czy jako dodatkowe zajęcie podczas zdobywania edukacji. Sukcesorzy, którzy wcześnie zaczynają pracę w firmie rodzinnej, często rozpoczynają ją od podstawowych zadań na najniższych szczeblach. Praca w różnych działach i przejście przez wszystkie szczeble w strukturze firmy rodzinnej pozwala najlepiej poznać ją od środka oraz zrozumieć problemy i wyzwania, jakie wiążą się z jej funkcjonowaniem. To także okazja do wzmocnienia więzi między sukcesorem a firmą i ludźmi którzy ją tworzą, oraz do nawiązania pierwszych kontaktów z partnerami biznesowymi. W miarę zdobywania doświadczenia i zaufania ze strony nestorów, przyszłym sukcesorom może być powierzana coraz większa odpowiedzialność i samodzielność, aż po pełnienie funkcji o charakterze zarządczym.
Powrót do rodzinnego biznesu
Dla wielu sukcesorów firma rodzinna jest pierwszym i ostatnim miejscem pracy, jednak część z nich po zdobyciu pierwszych szlifów na rodzinnym podwórku decyduje się spróbować swoich sił w firmach zewnętrznych. Praca w firmach niepowiązanych z rodzinnym biznesem pozwala im zrealizować ambicje i sprawdzić swoje możliwości na rynku pracy, poznać specyfikę pracy w innej organizacji, często daleko różniącej się od firmy rodzinnej strukturą i zasadami zarządzania, a przede wszystkim zdobyć nowe umiejętności. Jeśli taki sukcesor zdecyduje się na powrót do firmy rodzinnej, zdobyte przez niego doświadczenia mogą okazać się dla firmy dużą wartością. Nestorzy, którzy od wielu lat pracują we własnej firmie i niekiedy nie mają doświadczeń związanych z pracą „u kogoś”, czasami mogą nie dostrzegać obszarów działalności firmy rodzinnej, które wymagają poprawy lub unowocześnienia. Przyjście sukcesora może wnieść świeżą perspektywę na firmę rodzinną, która będzie punktem wyjścia dla dyskusji o zmianach w organizacji i kulturze pracy, optymalizacji procesów, czy wdrożeniu nowych technologii. Taki sukcesor często jest już doświadczonym specjalistą, gotowym do stopniowego przejmowania od nestora funkcji zarządczych.
Kiedy zacząć przygotowywać sukcesora do sukcesji?
Odpowiednio wcześnie zaplanowany i przemyślany proces sukcesji pozwala na płynne przejmowanie przez sukcesora kolejnych obowiązków nestorów. Przyszły sukcesor powinien mieć czas na przygotowanie się do swojej roli, zdobycie właściwej edukacji, doświadczeń, a przede wszystkim na znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy związanie swojej kariery zawodowej z firmą rodzinną jest tym, czego rzeczywiście chce. Niektórzy nestorzy nie myślą o sukcesji wystarczająco wcześnie, sądząc że ta kwestia jeszcze ich nie dotyczy. Są też tacy, którzy co prawda zakładają przekazanie firmy kolejnemu pokoleniu, nie mają jednak sprecyzowanego planu sukcesji, nie angażują swoich potencjalnych następców w rozmowę o wzajemnych oczekiwaniach w tym zakresie ani o tym jak każda ze stron widzi swoją rolę w firmie rodzinnej w momencie zmiany pokoleniowej. Tymczasem sukcesorzy czerpiący wzorce przedsiębiorczości z rodzinnego domu często sami są osobami samodzielnymi, nie bojącymi się podejmowania wyzwań biznesowych i już na wczesnym etapie rozpoczynają swoją karierę zawodową poza firmą rodzinną lub tworzą własny biznes, w oderwaniu od działalności firmy rodzinnej. W takiej sytuacji na zaangażowanie potencjalnych następców w rodzinny biznes jest już często za późno, a przekonanie ich do podjęcia decyzji o porzuceniu dotychczasowej kariery i własnych ambicji na rzecz pracy w firmie rodzinnej może okazać być bardzo trudne. Edukacja oraz doświadczenie zawodowe zdobyte w całkowitym oderwaniu od działalności firmy rodzinnej mogą również utrudniać sukcesorowi przejęcie sterów rodzinnego biznesu. Wówczas konieczne może się okazać poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, takich jak sprzedaż firmy lub wprowadzenie do niej zewnętrznego zarządu, co jednak nie zawsze jest dla nestora łatwą decyzją.
Niezwykle ważne jest aby już od najmłodszych lat firma rodzinna była obecna w świadomości potencjalnych następców jako wspólne, rodzinne dobro, którego w przyszłości będą mogli stać się częścią. Warto również zachęcać dzieci do przedsiębiorczych działań, wspierać je w dążeniu do samodzielności i w podejmowaniu decyzji dotyczących ich przyszłości. Sukcesor, który od najmłodszych lat przygotowywał się do swojej roli, wkraczając w dorosłość będzie gotowy do przejmowania kolejnych obowiązków nestora.
